PL
EN
DE
Zakazane książki: historia
Cenzura to bardzo dobrze znane zjawisko i od wieków stosowano różne jej rodzaje. Palenie antyniemieckich książek przez nazistów, lata cenzury w PRL, indeks ksiąg zakazanych stworzony przez Kościół katolicki – słyszał o tym każdy z nas. Od wieków zabraniano i niszczono wiele dzieł z powodów politycznych, religijnych czy społecznych. Już w V wieku p.n.e. palono w Atenach dzieła Protagorasa, w których rozpowszechniał agnostycyzm. Cenzura prewencyjna pojawiła się po wynalezieniu przez Jana Gutenberga druku, który bardzo utrudnił kontrolowanie dzieł i publikacji. We Francji i Niemczech już w XVI wieku wprowadzono ten rodzaj cenzury.
Dziś możemy zdobyć niemal każdą książkę. Jest jednak mnóstwo tytułów, które znamy bardzo dobrze, a nigdy byśmy nie pomyśleli, że były zakazane. Jakie dzieła i z jakich powodów dotknęła więc cenzura?. Poniżej kilka przykładów takich książek (większość jest dostępna w naszej bibliotece ;-)
Książki zakazane z powodów politycznych
Mein Kampf, Adolf Hitler (1925 rok)
Powód: Obecność rażących wątków antysemickich Książka zakazywana była także ze względu na obrażanie wielu innych narodów oraz propagandę idei przemocy.
Rok 1984, George Orwell (1949 rok)
Powód: cenzura "Roku 1984" związana była z uznawaniem treści książki za prokomunistyczne i antysemickie. Nie podobało się tam także rzekome zbyt dosłowne przedstawienie scen życia erotycznego.
Archipelag Gułag, Aleksander Sołżenicyn (1973 rok)
Powód: to niepatriotyczne i "kłamliwe" dzieło doprowadziło do wydalenia Sołżenicyna z kraju, pozbawiono go również radzieckiego obywatelstwa.
Książki zakazane z powodów społecznych
Cierpienia młodego Wertera, Johann Wolfgang von Goethe (1774 rok)
Powód: "Cierpienia młodego Wertera" były krytykowane zarówno przez społeczeństwo jaki i Kościół ze względu na tzw. gloryfikację samobójstwa.
Nowy wspaniały świat, Aldous Huxley (1932 rok)
Powód: Świat Huxleya, odczytywany jako antyutopia, miał być światem doskonałym, w którym ludzie nie toczą wojen, żyją w zgodzie ze sobą, nie są targani negatywnymi emocjami, nie znają przemocy.To właśnie "niemoralny" sposób życia, jaki Huxley prezentował w swojej książce przyczynił się do jej cenzury.
Lot nad kukułczym gniazdem, Ken Kesey
Powód: Treść książki jest dość kontrowersyjna – wiele w niej brutalności, wulgaryzmów i niemoralnego zachowania.
Buszujący w zbożu, Jerome David Salinger (1951 rok)
Powód: "Buszujący w zbożu" pełen jest kontrowersji. Do dziś jest ponoć jedną z niewielu lektur, po którą uczniowie sięgają z własnej woli.
Paragraf 22, Joseph Heller (1961 rok)
Społeczeństwu nie podobał się sposób w jaki Heller opisywał wojnę i pokazywał brutalną prawdę o niej.
Książki zakazane z powodów obyczajowych
Ulisses, James Joyce (1922 rok)
Powód: "Ulisses" Joyce'a był zakazywany ze względu na ogromną ilość wulgaryzmów oraz opisy scen erotycznych, Książka wielokrotnie oskarżana była o obsceniczność.
Książki zakazane z powodów religijnych
Biblia - Stary i Nowy Testament (ok. 1000 rok p.n.e.)
Powód: Każde nowe wydanie Biblii stanowiło jej inny przekład i każde też spotykało się z różną krytyką - nie tylko niewierzących, ale także zwolenników chrześcijaństwa
Szatańskie wersety, Salman Rushide (1988 rok)
Powód: Książka ta spotkała się z ogromną nienawiścią i sprzeciwem muzułmanów, którzy potraktowali ją jako obrazę ich wiary.
Harry Potter i kamień filozoficzny, Joanne K. Rowling (1997 rok)
Powód: W sukcesie książki Joanne K. Rowling zaczęto dopatrywać się działania samego... szatana. Książka wielokrotnie, głównie przez środowiska kościelne, oskarżana była o podejrzane i nieczyste podteksty.
Czytaj więcej: https://histmag.org/Zakazane-ksiazki-jakie-tytuly-gdzie-i-dlaczego-byly-niedozwolone-164377
